Bể lắng là công trình xử lý nước thải, có nhiệm vụ giữ lại các tạp chất lơ lửng dưới đáy bể nhờ vào tác động của trọng lực. Theo chế độ dòng chảy, người ta phân loại bể lắng thành ba dạng: bể lắng đứng, bể lắng ngang và bể lắng radian. Bài viết dưới đây, Môi trường HANA sẽ chia sẻ những thông tin cần thiết về bể lắng đứng trong xử lý nước thải, cấu tạo cũng như nguyên lý hoạt động của nó.
Bể lắng đứng là gì?
Khác với bể lắng ngang, bể lắng đứng là loại bể được thiết kế phù hợp cho dòng chảy nước thải có hướng từ dưới lên trên theo phương thẳng đứng. Bể lắng đứng trong xử lý nước thải được thiết kế với hai dạng là hình trụ tròn hoặc hình trụ vuông đáy chóp, từ đó có thể xử lý nước theo phương pháp cơ học, tách chất rắn lẫn trong nước thải.
Khi đó, bùn và các loại chất rắn có trọng lượng nặng sẽ lắng xuống dưới đáy bể do tác động của trọng lực và được hút ra ngoài. Phần nước đã không còn chất rắn sẽ được vận chuyển ra khỏi bể và đến công đoạn xử lý tiếp theo.
Hiện nay, bể lắng đứng được ứng dụng trong hầu hết các hệ thống xử lý nước công nghiệp tại nhà máy, công trình, doanh nghiệp, khu công nghiệp và cả trong các hộ gia đình.
Cấu tạo bể lắng đứng trong xử lý nước thải
Bể lắng đứng thường được làm từ chất liệu thép Cacbon CT3, bên ngoài sơn thêm một lớp sơn tĩnh điện chống gỉ để tạo độ bền tốt. Ngoài ra, cũng có một số loại xây bằng gạch hoặc bê tông nhưng với thể tích nhỏ.
Tuỳ thuộc vào quy mô của hệ thống mà người ta sẽ thiết kế bể lắng đứng có thể tích phù hợp, thông thường là có đường kính từ 4 – 9 m. Nước trong các bể sẽ được bơm từ dưới lên trên theo phương thẳng đứng.
Bể lắng được cấu tạo gồm 2 vỏ với 4 phần chính:
- Bộ phân vát đáy đặt tại bên dưới vỏ ngoài để thu bùn.
- Một đoạn ống nằm ở trục chính giữa để điều hướng dòng nước theo chiều từ dưới lên trên.
- Máng răng cửa có nhiệm vụ thu nước và chắn bọt nổi sau khi chất rắn đã lắng xuống đáy bể.
- Bộ phận thu bùn có lắp đặt cánh gạt bùn.
Nước thải sẽ lưu trữ tại bể lắng đứng trong một khoảng thời gian nhất định, cho đến khi quá trình lắng của chất thải rắn, các chất lơ lửng hoàn thành dưới tác động của trong lực.
Ứng dụng của bể lắng đứng trong xử lý nước thải
Hiện nay, bể lắng đứng được đưa vào ứng dụng trong nhiều mô hình xử lý nước thải công nghiệp và sinh hoạt với nhiều ưu điểm:
- Loại bỏ chất thải rắn, cặn hữu cơ hoặc cặn sinh học lẫn trong nước thải.
- Thực hiện thu lắng cát, bùn.
- Xử lý bùn trong nước thải thông qua phương pháp nén bùn.
- Đẩy bùn vi sinh có trong nước thải sang bể chứa bùn.
Trong xử lý nước thải công nghiệp, bể lắng đứng có nhiệm vụ tách cặn sau phản ứng hoá học kết tủa. Ngoài ra, bể cũng có thể được lặp đặt sau bể sinh học hiếu khí Aerotank.
Nguyên lý hoạt động của bể lắng đứng trong xử lý nước thải
Giai đoạn 1
Nguyên tắc hoạt bể lắng đứng là dòng chảy ngược, tức là nước sẽ đi theo chiều từ dưới lên trên. Cụ thể, ban đầu nước thải sẽ theo máng chảy vào bể qua đường ống chính. Khi đó, nước sẽ đi theo chiều từ dưới lên trên, liên tục va chạm với thành bể. Sau khi nước thải trong hơn sẽ tiếp tục chuyển sang quy trình xử lý tiếp theo.
Giai đoạn 2
Trong quá trình nước tiến vào bể qua ống rồi đi lên, nước có vận tốc ổn định ở mức 0.2 – 0.5 m/s. Lúc này, các hạt năng, cặn bùn, chất thải rắn sẽ lắng xuống khu vực thu bùn có hình nón do chịu sự tác động của trọng lực. Bùn cặn được bơm áp lực thuỷ tĩnh rồi xả ra ngoài theo đường ống dẫn thấp hơn 1,5m so với chiều cao của mực nước trong bể.
Bể lắng đứng có chức năng loại bỏ những chất rắn, bùn, chất hữu cơ không tan được trong nước. Hiệu suất làm việc của bể có thể đạt từ 50% – 70% đối với các chất thải lơ lửng và 25 – 40% đối với các chất thải hữu cơ. Mặc dù, khả năng lọc cặn bùn của bể còn hạn chế nhưng lại có ưu điểm là chi phí vận hành thấp, thiết kế đơn giản, tiết kiệm được diện tích xây dựng. Chính vì vậy mà bể lắng đứng vẫn rất thông dụng cho đến ngày nay.
Trên đây Môi trường HANA đã tổng hợp những thông tin cần thiết về bể lắng đứng trong xử lý nước thải. Hy vọng bài viết sẽ giúp ích cho các bạn trong quá trình cân nhắc xây dựng hệ thống, tính toán chi phí cần thiết và chọn ra đơn vị thi công tốt nhất.
