Phòng xét nghiệm (PTN) là nơi phát sinh nhiều loại chất thải nguy hại (hóa chất độc hại, mẫu bệnh phẩm lây nhiễm, vật sắc nhọn…). Do đó, việc thiết lập và tuân thủ quy trình xử lý chất thải phòng xét nghiệm là vô cùng quan trọng. Đây không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là nền tảng để bảo vệ sức khỏe con người, môi trường và đảm bảo hoạt động bền vững của PTN. Một quy trình xử lý chất thải phòng xét nghiệm hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu rủi ro, tối ưu hóa chi phí và xây dựng môi trường làm việc an toàn, chuyên nghiệp.
Cách phân loại chất thải trong phòng xét nghiệm
Căn cứ vào Thông tư 20/2021/TT – BYT theo các nguyên tắc phân loại rác thải y tế được liệt kê chi tiết và rõ ràng.
Các loại rác thải y tế thường được phân loại như sau:
- Chất thải lây nhiễm: Bao gồm các vật sắc nhọn (kim tiêm), vật liệu dính máu/dịch cơ thể (băng gạc), và đặc biệt là các chất thải bệnh phẩm nguy hiểm (mô, bộ phận cơ thể nhiễm bệnh).
- Chất thải hóa học: Gồm các hóa chất nguy hại hoặc không nguy hại như formaldehyde, dung môi (trichlorethylene), các chất hữu cơ/vô cơ, hoặc hóa chất dùng trong định hình (chất đường, amino axit).
- Chất thải phóng xạ: Là các chất thải ở thể rắn, lỏng, khí phát sinh từ các hoạt động liên quan đến phóng xạ như thí nghiệm, điều trị hoặc lưu trữ.
- Vật chứa có áp suất: Bao gồm các loại bình khí sử dụng một lần, xi lanh khí nén, bình CO2, O2, hoặc bình gas.
- Chất thải thông thường: Gồm các loại rác thải sinh hoạt phát sinh hàng ngày không có tính chất nguy hại.
Tham khảo: Phân loại và xử lý chất thải phòng xét nghiệm theo Thông tư 20/2021/TT – BYT
Quy trình 6 bước xử lý chất thải phòng xét nghiệm
Việc xử lý chất thải phòng thí nghiệm (PTN) là một chuỗi các bước thiết yếu, đảm bảo an toàn cho con người và môi trường. Dưới đây là các bước quan trọng trong quy trình này:
Bước 1: Phân loại tại nguồn
Đây là bước cốt lõi nhất. Chất thải phải được phân loại ngay tại chỗ phát sinh dựa trên đặc tính nguy hại (ví dụ: lây nhiễm, hóa chất, phóng xạ, thông thường, tái chế). Mỗi loại chất thải cần được đựng trong thùng/túi/hộp chuyên dụng với màu sắc và nhãn mác rõ ràng theo quy định.
Bước 2: Thu gom và Vận chuyển nội bộ
Sử dụng dụng cụ an toàn và chuyên dụng để thu gom chất thải. Việc vận chuyển chất thải trong PTN đến khu vực lưu giữ tạm thời phải diễn ra định kỳ và an toàn. Toàn bộ nhân viên tham gia cần được trang bị bảo hộ cá nhân đầy đủ.
Bước 3: Lưu giữ tạm thời
Chất thải PTN cần được đặt tại khu vực riêng biệt, an toàn, có biển báo rõ ràng. Khu vực này phải đáp ứng các yêu cầu về vệ sinh và nhiệt độ (nếu cần). Đặc biệt, thời gian lưu giữ chất thải lây nhiễm không quá 48 giờ để đảm bảo an toàn sinh học.
Bước 4: Xử lý sơ bộ
Thực hiện các bước như khử khuẩn/tiệt khuẩn đối với chất thải lây nhiễm hoặc hóa rắn đối với một số hóa chất lỏng. Mục đích của bước này là giảm thiểu nguy hại của chất thải trước khi vận chuyển ra ngoài.
Bước 5: Vận chuyển ra ngoài cơ sở
Chất thải nguy hại phải được chuyển giao cho đơn vị có giấy phép và năng lực chuyên môn về vận chuyển. Việc này đòi hỏi sử dụng phương tiện chuyên dụng và phải có báo cáo kết quả theo Điều 13 và Phụ lục số 7 tại Thông tư 20/2021/TT-BYT để đảm bảo tính pháp lý và minh bạch.
Bước 6: Xử lý và tiêu hủy cuối cùng
Bước cuối cùng là xử lý chất thải bằng các phương pháp phù hợp như thiêu đốt (đốt), chôn lấp hợp vệ sinh, xử lý hóa lý, hoặc tái chế, tùy thuộc vào loại và tính chất của chất thải.
Mức phạt khi các cơ sở y tế không xử lý chất thải phòng thí nghiệm theo Bộ Y tế
Việc không xử lý chất thải phòng thí nghiệm (PTN) đúng cách sẽ phải đối mặt với các mức phạt nghiêm khắc theo quy định của pháp luật Việt Nam. Các văn bản chính điều chỉnh vấn đề này bao gồm Luật Bảo vệ môi trường 2020, Nghị định 45/2022/NĐ-CP (về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường), và Nghị định 117/2020/NĐ-CP (về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế). Cụ thể như sau:
Mức phạt đối với vi phạm xử lý chất thải phòng thí nghiệm
- Vi phạm về không xử lý chất thải theo quy định: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với các cơ sở y tế (bao gồm PTN trong cơ sở y tế) không xử lý chất thải y tế theo đúng quy định.
- Vi phạm về phân loại, thu gom, vận chuyển chất thải
- Không phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn: Mức phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với cá nhân. Đối với tổ chức, mức phạt sẽ gấp đôi mức phạt của cá nhân.
- Sử dụng phương tiện vận chuyển chất thải không đúng yêu cầu kỹ thuật về bảo vệ môi trường: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng.
- Các hành vi khác liên quan đến thu gom, vận chuyển chất thải rắn công nghiệp thông thường, chất thải nguy hại cũng có mức phạt tương ứng.
Truy cứu trách nhiệm hình sự
Nếu hành vi không xử lý chất thải đúng cách gây hậu quả nghiêm trọng về môi trường hoặc sức khỏe con người, các cá nhân, tổ chức có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự, với các tội danh như:
- Tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235): Mức phạt có thể lên đến hàng tỷ đồng và/hoặc phạt tù.
- Tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236): Mức phạt cao nhất đối với cá nhân có thể lên đến 10 năm tù.
Môi trường HANA – Giải pháp tối ưu xử lý chất thải phòng xét nghiệm
MÔI TRƯỜNG HANA ra đời với sứ mệnh cung cấp giải pháp xử lý chất thải y tế hiệu quả, an toàn và tiết kiệm. Chúng tôi giúp các đơn vị y tế, bao gồm cả phòng xét nghiệm, yên tâm hoạt động, tuân thủ chặt chẽ quy định pháp luật mà không cần đầu tư hạ tầng phức tạp.
Chúng tôi mang đến những ưu điểm vượt trội:
- Lắp đặt nhanh chóng và linh hoạt: Hệ thống của chúng tôi được thiết kế để dễ dàng lắp đặt và di chuyển, tối ưu cho mọi nhu cầu thay đổi vị trí hoặc mở rộng của bạn.
- Chất lượng xử lý đạt chuẩn: Đảm bảo nước thải sau xử lý luôn đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt theo Thông tư 20/2021/TT-BYT, tuyệt đối an toàn cho môi trường.
- Bảo trì và kiểm định định kỳ miễn phí: MÔI TRƯỜNG HANA cung cấp dịch vụ hậu mãi toàn diện, giúp hệ thống của bạn luôn hoạt động ổn định và tuân thủ quy định mà không phát sinh thêm chi phí.
- Hồ sơ pháp lý hoàn chỉnh và hỗ trợ kiểm tra: Chúng tôi cung cấp đầy đủ giấy tờ pháp lý cần thiết và luôn sẵn sàng hỗ trợ khách hàng trong mọi quá trình thanh tra, kiểm tra từ cơ quan chức năng.
Tham khảo: HANA xử lý nước thải phòng thí nghiệm Trung Tâm Nhiệt Đới Việt Nga – Chi nhánh Phía Nam
Với những thông tin về quy trình xử lý chất thải phòng thí nghiệm đã được chia sẻ, hãy liên hệ với MÔI TRƯỜNG HANA ngay hôm nay. Chúng tôi sẽ cung cấp tư vấn chuyên sâu và cùng bạn xây dựng hệ thống xử lý chất thải và nước thải tối ưu cho cơ sở y tế của bạn, đảm bảo tuân thủ pháp luật và hướng tới sự phát triển bền vững.
Tài liệu tham khảo:
- Thông tư 20/2021/TT – BYT về quy định về quản lý chất thải y tế trong phạm vi khuôn viên cơ sở y tế.
- Luật Bảo vệ môi trường 2020
- Nghị định 45/2022/NĐ – CP về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường
- Nghị định 117/2020/ NĐ – CP về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế.
- Bộ luật Hình sự số 100/2025/QH13 (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 12/2017/QH14 và các văn bản khác.
